Op de werkvloer bij prof. dr. Anja Declercq (LUCAS & KU Leuven) : ‘De Vlaamse Gemeenschap zette

Prof. dr. Anja Declercq is een autoriteit in het Vlaamse zorglandschap. Als projectleider van LUCAS, het Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy, belichaamt ze de zorgvernieuwing. Met regionale voeling en internationale expertise. Een veelzijdige roeping: academisch onderzoek, lesgeven, BelRAI uitdragen bij overheden en organisaties… Maar ook nieuwe tools lanceren die de zorgkwaliteit verder boosten.

Vlaanderen samen vooruit

Als jarenlange BelRAI-onderzoeker is Anja blij met de recente evoluties: ‘De Vlaamse Gemeenschap zette grote stappen door BelRAI sterk te verbinden aan de Vlaamse sociale bescherming. Zo ontstaat een meer gecoördineerd geheel. Maar voor sommige Vlaamse sectoren zijn er nog geen BelRAI-instrumenten.’ Anja & co werken niet alleen aan de ouderenzorg, thuiszorg en residentiële zorg: ‘Voor de gezinszorg hebben we een uitgebreide sociale module ontwikkeld. Die stelt specifiekere vragen. Hoever liggen de dichtstbijzijnde winkels? Is de cliënt eenzaam of zijn er sociale contacten? De module wordt dit jaar getest en verfijnd, zonder er een administratief verhaal van te maken.’

Nieuwe instrumenten, extra mensen

LUCAS heeft meerdere projecten lopen: ‘We ontwikkelen vanaf 0 een instrument voor de revalidatiesector. interRAI heeft instrumenten voor de acute revalidatie, maar niet voor de langdurige variant. Vlaanderen wil BelRAI ook voor deze sector, om de overgang met andere sectoren te vergemakkelijken. Als ik een ongeval heb met hersenletsel, kan ik niet meteen terug naar mijn job. Dat heeft psychische gevolgen, maar ook in het huishouden. Als de geestelijke gezondheidszorg en de gezinszorg hetzelfde instrument gebruiken, komen we een flinke stap verder.’ Het BelRAI-onderzoek zit sterk in de lift: ‘Ik werkte lang alleen. Nu is er een collega rond geestelijke gezondheidszorg, iemand aan de VUB rond palliatieve zorg… Een actieve Franstalige collega zou zeer welkom zijn, ook voor de praktijk. Ik doe nog regelmatig intervisies met gebruikers, al heb ik daar eigenlijk geen tijd voor.’

Pilootprojecten en Pyxicare-klanten

Het Vlaamse zorglandschap bulkt van de vooruitgang, aldus Anja: ‘De protocol 3-projecten gaven een prachtige zorgkwaliteit aan een lage kost: mensen bleven veel langer thuis. Sommige woonzorgcentra werkten slecht samen met andere regionale zorgactoren, of er was een vertrekkende coördinator. Kortom, BelRAI werkt niet als het alleen verplicht wordt.’ Het vereist een soort klik bij de zorgverleners, vindt de professor: ‘Meunyckenhof, een Pyxicare-klant, is zo’n voorbeeld. Toen ik er de opleiding gaf, was men niet enthousiast. Men zag vooral meer werk. Maar na 1 week ging die afdeling helemaal overstag en motiveerde ze de andere afdelingen. Ze begrepen sneller wat er aan de hand was, ze traden preventiever op, ze communiceerden beter met collega’s...’

Multi-inzetbare kwaliteitsdata

De Pyxicare/BelRAI-data zijn multi-toepasbaar, volgens Anja: ‘Je team gebruikt ze voor een zorgplan, maar je wendt ze evengoed aan voor kwaliteitsmonitoring en personeelstoewijzing. Zelfs de overheid kan er leerrijke conclusies uit trekken, ook naar financiering toe. Zo blijkt keer op keer dat de Belgische mantelzorgers zich zwaarder belast voelen dan in andere landen met gelijke zorgzwaarte. Een overheid kan zo een plan ontvouwen om mantelzorgers te ondersteunen.’ Het systeem helpt ook beter samenwerken met externe collega’s: ‘Gisteren zei een huisarts dat hij de gezinszorg meer respecteerde. Die is misschien lager opgeleid maar wel uren aanwezig bij de cliënt, net als een poetsvrouw. Op die tijd leer je wat er goed en minder goed gaat.’

Voortdoen én vooruitkijken

Het LUCAS-team ontwikkelde ook een BelRAI Screener voor kinderen: ‘Om te meten welk kind in aanmerking komt voor het zorgbudget. Het is klaar voor implementatie, misschien nog deze legislatuur, om later bij te schaven. Zo’n screener toont welke zorgen er bijkomen tegenover een kind zonder zorgbehoeftes. Autisme bijvoorbeeld, rekening houdend met psychische problemen thuis maar evengoed een overprikkeling in de buitenschoolse opvang.’ Anja droomt intussen van assessments die cliënten afnemen bij… zichzelf: ‘Jongeren die met justitie in aanraking komen hebben een mening rond hun zorg, net als mensen met psychische problemen. Je kan het zelfs in de wachtzaal toepassen, zodat de arts weet waarom je komt. En die kostbare 10 minuten gaan over oplossingen i.p.v. problemen.’